آنچه به‌اشتباه مصطلح در بین برخی مخاطبان این عرصه تبدیل‌شده، موضوع بداهه گویی است. آنچه شما به‌عنوان بداهه گویی در ذهن دارید شاید به این معنی است گوینده به‌صورت لحظه‌ای بتواند محتوا و مطالبی را خلق کند و بر زبان جاری نماید. در این لحظات شاید دچار ترس از سخنرانی نیز شوید. در این مقاله خواهیم آموخت که چطور بداهه گویی کنیم؟ این مقاله برگرفته شده از کتاب “صفر تا صد آموزش مجری گری” است.

بداهه گویی چیست؟

به نظر من این تعریف ناقص است. زیرا بسیاری از مطالب و مفاهیم را نمی‌توان در لحظه ایجاد کرد. قدرت بداهه گویی در اصل توانایی استخراج داشته‌های ذهنی گوینده و مرتبط ساختن آن‌ها با موضوع و اتفاقی که در لحظه ایجادشده است. پس در حقیقت شما برای اینکه بداهه گوی خوبی باشید باید دانه‌ای را کاشته باشید که رشد کرده و به بار نشسته باشد و در لحظه موردنیاز بتوانید از میوه آن بچینید و به مخاطبتان تقدیم کنید. این موضوع با هوش کلامی و هوش هیجانی شما نیز مرتبط است.

اهل مطالعه باش

پس برای این کار باید بسیار اهل مطالعه بوده باشید. درباره مطالب مختلف تأمل و تعمق کرده باشید. از قبل درباره موضوع برنامه‌ای که می‌خواهید اجرا کنید تحقیق و بررسی کرده باشید و به جوانب مختلف آن موضوع اشراف نسبی داشته باشید تا بتوانید در مواقع موردنیاز از داشته‌های ذهنی خود برای خلق گفتار استفاده کنید.

فرض کنید قصد اجرای برنامه برای یک موسسه خیریه را دارید. می‌توان حدس زد به ‌غیراز پلاتوهایی که در بخش‌های مختلف می‌خوانید و از قبل آماده شده است باید به‌صورت بداهه نیز مطالبی را مطرح کنید. پس باید درباره کلام بزرگان در این خصوص، مفهوم خیر و خدمت به دیگران، خیررسانی آثار ادبی، داستان‌های خیرین و هر چیز مرتبطی مطالعه کرده و ذهن خود را آماده کنید. قرار نیست از همه این مطالب استفاده کنید. اما وقتی برای مثال از شما خواسته می‌شود از یک شخص خیر با ویژگی خاص که بدون اطلاع در برنامه حاضرشده است تقدیر کنید، سریع به سراغ مخزن دانسته‌هایتان می‌روید و با ذکر کلامی از یک بزرگ یا حدیثی از یک معصوم مراتب قدردانی را به‌جا می‌آورید.

یک مثال

به این مثال دقت کنید. این متن کوتاه را به‌صورت بداهه در هنگام نوشتن این مقاله نوشتم و خلق آن فقط بر اساس دانسته‌های قبلی ذهن من است:

«درجایی که خدای متعال در کتاب مقدسش خیرین را به بهشت و برکت در مال وعده داده است، تقدیر از ایشان در برابر وعده خدا قدم کوچکی است. اما ما به‌قدر وسع خود انجام‌وظیفه می‌کنیم و خدای بخشنده نیز به‌قدر کرم و جود خود. به‌رسم ادب و قدردانی از خیر گران‌قدری که عمری در راه خدمت به محرومین موی سپید کرده است، دستی به نشانه محبت و ارادت بنوازید.»

تمرین های بداهه گویی -شماره یک

برای تقویت بداهه گویی به این معنی که بتوانید داشته‌های ذهنی خود را خیلی سریع بر روی زبان جاری کنید دو تمرین کاربردی را به شما توصیه می‌کنم.

تمرین اول با نام «تند گویی» است. برای انجام این تمرین کافی است بدون آمادگی قبلی، یک شی یا وسیله را انتخاب کنید و سعی کنید به مدت یک دقیقه بدون وقفه درباره آن صحبت کنید. توجه کنید که نیازی نیست جملات شما حتماً دارای معنی و مفهوم باشد بلکه نکته مهم این است که از سخن گفتن بازنایستید. روزانه این تمرین را انجام دهید و سپس این زمان را از یک دقیقه به سه دقیقه افزایش داده و درعین‌حال موضوعات را از اجسام و اشیا به سمت مفاهیم انتزاعی مانند عشق، مادر، سلامتی و موارد مشابه آن ببرید.

تمرین های بداهه گویی -شماره دو

همچنین تمرین دیگری وجود دارد که باید در آن بین چیزهای به‌ظاهر نامربوط، ارتباط ایجاد کنید. مثلاً بین قندان و مغز انسان! سعی کنید درباره ارتباطی و نقاط تشابهی که بین این چیزها وجود دارد چند دقیقه صحبت کنید یا چند سطر بنویسید. این تمرین‌ها مغز شما را برای ایجاد ارتباط سریع بین وقایع بیرونی و دانسته‌های ذهنی شما و همچنین ابراز آن‌ها در قالب جملات و کلمات ورزیده می‌کند.

تدبیر عملیاتی در لحظه های خاص

بگذارید یک تدبیر عملیاتی نیز برای لحظات ناگهانی به شما بگویم. برای خود من بسیاری از مواقع پیش‌آمده است که صحبت‌های سخنران یا فضای برنامه به سمتی رفته است که احساس کرده‌ام نیاز است درباره آن موضوع مطلبی بگویم ولی مخزن اطلاعاتم خالی بوده است. اما خدا را شکر امروزه به وجود اینترنت سراسری و گوشی‌های هوشمند در کمتر از چند ثانیه می‌توانید به دنیایی از اطلاعات دسترسی داشته باشید. کافی است با اصول جستجو در اینترنت آشنا باشید. من بارها در این مواقع با یک جستجوی سریع در بین برنامه‌ها، از اشعار مرتبط، جملات بزرگان یا سایر اطلاعات استفاده کرده‌ام و مخاطبان نیز تحت تأثیر قرارگرفته‌اند.

توجه کنید که مخاطب متوجه این جستجوی شما نمی‌شود. بلکه فکر می‌کند که شما در آن حوزه‌ها نیز آمادگی بسیار زیادی دارید و آن را نشان از تسلط شما بر اجرای صحنه می‌داند. واقعاً هم نشانه تسلط شما خواهد بود. چراکه سرعت عمل و انتخاب و استفاده درست از این مطالب، بدون توانایی و هوش مجری‌گری امکان ندارد.

پس سعی کنید از این امکان بهره ببرید و توجه کنید این تدبیر عملیاتی برای محتوا و مطالب کوتاه جواب خواهد داد. روی صحنه جای تهیه مطالب بلند یا مطالعه مقاله‌های طولانی نیست. همه این‌ها هم به شرطی خواهد بود که اینترنت در دسترس باشد. شاید باور نکنید ولی من برای اجرای بعضی از برنامه‌های یادواره شهدا، به برخی روستاها و مکان‌هایی رفته‌ام که حتی تلفن ­همراه آنتن نداشت؛ چه برسد به اینترنت همراه!

جمع بندی

در این مقاله گفتیم که بداهه گویی بدون اطلاعات قبلی امگکان پذیر نیست. لازمه آن اهل مطالعه و تفکر بودن است. با تمرین های “تندگویی” و “ارتباط غیر مرتبط ها” می توانیم آن را ورزیده کنیم. استفاده از اینترنت به عنوان یک تدبیر عملیاتی در بسیاری از موارد می تواند به کمک ما بیاید.